The Evolution and Contributions of the Amateur Khon in Rattanakosin

Main Article Content

ปิยะพล รอดคำดี

Abstract

This article aims to study the evolution and contributions of the Amateur Khon in the Rattanakosin. The data is collected by ways of documentation, interview, observation, and researcher’s experience, focusing in Rattanakosin period (1782-2018). The results reveal that Khon is produced by merging mainly 4 Thai arts 1) Karn-La-Len-Kong-Louang (Thai Court Play) 2) Shak-Nak-Duk-Dum-Ban (The Holy Water Ceremony) 3) Krabi-Krabong (Thai Martial Arts) and 4) Nang-Yai (Thai Shadow Play), all of this Thai arts don’t perform by performer but perform by soldiers chamberlains and vassals. During the reign of King Rama I, there was Krom Khon (Khon department) responsible for training and performing that has some professional Khon performers but not much, so when they had big ceremony, they still had to assemble Amateurs for 


performing. Until 1932, Thailand is changed from monarchy to democracy and improves education system and establishes the institute to produce professional Khon performer and teacher, which are the Collage of Dramatic Arts and Bunditpatanasilpa Institute in present day. Later in the reign of King Rama IX, His Majesty the King and Queen love and support Khon until it becomes Raja-Niyom (Royal Admiration), therefore both public and private organizations are producing their own Khon to honor King Rama IX. Each organization have a different objective. Based on an active organization survey, it has 7 University Khon (mostly focus on building audiences), 12 School Khon (mostly focus on developing students) ,7 Private Khon (have their individual’s focus) and all of them are NPOs. Contributions are the form of Cultural Organization that is proceeded by Students, Supporters, Teachers & Board, which has Khon to be the core. It may has been continually developing and proceeding in the future.

Article Details

Section
Performing arts

References

กชกร เทศถมยา. (2560). การพัฒนากิจกรรมโขนเพื่อส่งเสริมภาวะผู้นำสำหรับผู้เรียนอายุ 13-15 ปี. (การศึกษามหาบัณฑิต), มหาวิทยาลัยศรีนครินทร์วิโรฒ. กรุงเทพฯ.
กรมศิลปากร. (2521). กฎหมายตราสามดวง. กรุงเทพมหานคร: ม.ป.ท.
กรินทร์ กรินทสุทธิ์. (2558). ปัจจัยต่อการเปลี่ยนแปลง พัฒนาการ และความหลากหลายของโขน (ทศวรรษที่ 2480 ถึงปัจจุบัน). (ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต), มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. กรุงเทพฯ.
กลุ่มสงวนรักษามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม. (2559). พระราชบัญญัติ ส่งเสริมและรักษามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม พ.ศ.2559 และอนุสัญญาว่าด้วยการสงวนรักษามรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ ค.ศ.2003. สืบค้นเมื่อวันที่ 14 สิงหาคม 2560, จาก https://book.culture.go.th/newbook/ich/ich2559.pdf
คณะกรรมการอำนวยการโขนรามคำแหง. (2549). รายงานผลการดำเนินงาน “โขนมหาวิทยาลัยรามคำแหง” (ตุลาคม 2548 - กันยายน 2549) เอกสารไม่ตีพิมพ์เผยแพร่.
งานพระราชทานเพลิงพระศพ พลตรี พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเฉลิมพลทิฆัมพร. (2535). ม.ป.ท.: ม.ป.พ.
ชูชีพ ขุนอาจ. (2561, 20 กรกฎาคม). ผู้ก่อตั้งโขนครูชูชีพ ขุนอาจ. [บทสัมภาษณ์.]
ชูศักดิ์ รังสิต. (2561, 2 มีนาคม). ผู้ก่อตั้งคณะโขนการบินไทย. [บทสัมภาษณ์.]
ฐาปนีย์ สังสิทธิวงศ์. (2557). โขน : ศิลปะประจำชาติไทยและสื่อวัฒนธรรมในบริบทสังคมร่วมสมัย. ปริญญานิพนธ์ศิลปะ ศาสตรดุษฎีบัณฑิต มหาวิทยาลัยศรีครินทรวิโรฒ. กรุงเทพฯ.
ดำรงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวรวงศ์เธอกรมพระยา. (2508). ตำนานละครอิเหนา. (พิมพ์ครั้งที่ 4). พระนคร: คลังวิทยา.
ดุษฎี บริพัตร ณ อยุธยา, หม่อม. (2556). จงทำให้ได้ดั่งฝัน. กรุงเทพฯ: แปลน ฟอร์ คิดส์.
ตำนานสวนกุหลาบ. (2538). กรุงเทพฯ: บริษัท บพิธการพิมพ์ จำกัด.
ตรีรัตน์ เรียมรักษ์ (2561, 25 กรกฎาคม). หัวหน้าสำนักงานมูลนิธิคึกฤทธิ์80. [บทสัมภาษณ์.]
ทิพากรวงศ์, เจ้าพระยา. (2555). พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ 1 – 4. (ฉบับที่ 1). กรุงเทพฯ: ศรีปัญญา.
ทัศไนย แผ้วสกุล (2561, 17 ตุลาคม). ครูขวัญศิษย์ปี 2560 และ ครูโขนโรงเรียนสาธิตแห่งมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ พ.ศ.2516-2553. [บทสัมภาษณ์.]
ธนิต อยู่โพธิ์. (2539). โขน. (พิมพ์ครั้งที่ 3). กรุงเทพฯ: องค์การค้าของคุรุสภา.
ธรรมรัตน์ โถวสกุล. (2559). ศิลปะอุตสาหกรรมและนวัตกรรมการสร้างหัวโขน. ปริญญาปรัชญาดุษฎีบัณฑิต มหาวิทยาลัยมหาสารคาม. มหาสารคาม.
ปรียนันท์ อึ้งประเสริฐ และ วชิรวิทย์ ภิญโญ. (2547). โขนรามคำแหง รามปริทรรศน์, 11.
มูลนิธิพระบรมราชานุสรณ์ พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยฯ. (2552). โครงการสืบทอดศิลปวัฒนธรรม. สืบค้น 11 ตุลาคม 2561, จาก http://kingrama2found.or.th/โครงการสืบทอดศิลปวัฒนธ/
ลาลูแบร์ และ ซิมอง เดอร์. (2457). จดหมายเหตุพงศาวดาร สยามครั้งกรุงศรีอยุธยาแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์มหาราชเจ้า (กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์, ผู้แปล.). พระนคร: ปรีดาลัย.
วิโรจน์ อยู่สวัสดิ์ (2561, 15 พฤษภาคม). ผู้เชี่ยวชาญนาฏศิลป์ไทย โขนลิง สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์. [บทสัมภาษณ์.]
วรชาติ มีชูบท. (2553). เกร็ดพงศาวดารรัชกาลที่ 6. กรุงเทพฯ: สร้างสรรบุ๊คส์.
ศุภชัย จันทร์สุวรรณ์. (2537). การวิเคราะห์แนวพระราชดำริและบทบาทของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้า เจ้าอยู่หัวในการส่งเสริมทางด้านนาฏศิลป์และดนตรี : กรณีศึกษาเฉพาะกรณีโรงเรียนพรานหลวง ในพระบรมราชูปถัมภ์. วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต ครุศาสตร์ (สารัตถศึกษา) , จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย,
สมชาย พูลพิพัฒน์ (2561, 9 สิงหาคม). อาจารย์ประจำสาขาวิชานาฏศิลป์และการละคร คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏพระนคร. [บทสัมภาษณ์.]
สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2504). แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 1 ระยะที่ 1 (2504 - 2506). พระนครฯ: สำนักนายกรัฐมนตรี.
สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ. (2552). สมาคมศิลปะเพื่อเยาวชน. In. กรุงเทพฯ: สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ.
สุทธิวุฒิ จิราวัฒวานิต (2561, 28 มิถุนายน). ผู้ก่อตั้งบ้านศิลป์สยาม. [บทสัมภาษณ์.]
สมบัติ ภู่กาญจน์ (2561, 29 พฤษภาคม). ศิลปินคึกฤทธิ์ ประจำปี 2558 และอดีตสมาชิกโขนธรรมศษสตร์. [บทสัมภาษณ์.]
สมโภชน์ ฉายะเกษตริน. (2551). โขนกิตติมศักดิ์. ใน โขนเด็ก. ไตรรัตน์ พิฒโภคผล (บรรณาธิการ), กรุงเทพฯ: บริษัท เลคแอนด์ฟาวเท่น พริ้นติ้ง จำกัด.
สมวุฒิ กุลพุทธสาร (2561, 6 สิงหาคม). ครูโรงเรียนบ้านสะบารัง. [บทสัมภาษณ์.]
สุรพล วิรุฬห์รักษ์. (2548). โขนจุฬาฯ. จามจุรี : สื่อเชื่อมสายใย น้ำใจน้องพี่, ปีที่ 7(ฉบับที่ 1 มีนาคม - มิถุนายน).
สุรพล วิรุฬห์รักษ์. (2549). นาฏยศิลป์รัชกาลที่ 9. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
หมวดวิชาศิลปศึกษา โรงเรียนสาธิตจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. (2528). วิพิธทัศนา สาธิตจุฬาฯ. ม.ป.ท.: ม.ป.พ.
อัญชลา โภชนสมบูรณ์. (2534). สำนักนาฏศิลป์เอกชนกับการถ่ายทอดศิลปะการรำ. ใน เบิกโรง: ข้อพิจารณานาฏกรรมในสังคมไทย. ปริตตา เฉลิมเผ่า กออนันตกูล (บรรณาธิการ), กรุงเทพฯ: สถาบันไทยคดีศึกษา.
อมรา กล่ำเจริญ, สวภา เวชสุรักษ์, นพรัตน์ หวังในธรรม, กัญญา ทองมั่น, ไพฑูรย์ เข้มแข็ง, ทองล้วน บุญยิ่ง, . . . ธิดารัตน์ ภูมิวัฒนะ. (2559). โขน. กรุงเทพฯ: กรมส่งเสริมวัฒนธรรม.
Kraus Richard, Sarah Chapman Hisendager, & Brenda Dixon. (1969). History of the Dance in Art and Education. In. Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice-Hall, Inc.
Mary Elizabeth Berry. (1982). Hideyoshi. Harvard East Asian Series 97. In. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Michael Dobson. (2011). Shakespeare and Amateur Performance : A Cultural History. In. Cambridge University Press: New York.