การจัดการเรียนการสอนตามแนวคิดจิตตปัญญาศึกษา: การสังเคราะห์งานวิจัย
Keywords:
การสังเคราะห์งานวิจัย, จิตตปัญญาศึกษา, การจัดการเรียนการสอนตามแนวคิดจิตตปัญญาศึกษาAbstract
การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อสังเคราะห์งานวิจัยการจัดการเรียนการสอนตามแนวคิดจิตตปัญญาศึกษาของคณาจารย์คณะศึกษาศาสตร์/ ครุศาสตร์ภายใต้โครงการความร่วมมือกับสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ประชากรที่ใช้ในการศึกษา คือ รายงานการวิจัยจำนวน 51 เรื่องที่มีการดำเนินการในช่วงปีการศึกษา 2553-2557 วิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เนื้อหา ข้อค้นพบที่ได้จากการสังเคราะห์งานวิจัย พบว่า (1) ส่วนใหญ่งานวิจัยพัฒนาคุณลักษณะของผู้เรียนในด้านความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล ด้านทักษะทางจิตใจและทางปัญญา ด้านความรู้ ความเข้าใจ ด้านการสื่อสาร และด้านคุณธรรมและจริยธรรม (2) การจัดกิจกรรมการเรียนการสอนที่ช่วยส่งเสริมการเรียนรู้ของผู้เรียนมีลักษณะกิจกรรมที่หลากหลาย อาทิ ผู้เรียนลงมือปฏิบัติทั้งด้วยตนเอง และการทำงานกลุ่ม การใช้กิจกรรมสุนทรียสนทนา กิจกรรมฟังอย่างลึกซึ้ง กิจกรรมฐานการเรียนรู้ กิจกรรมสะท้อนการเรียนรายบุคคลและรายกลุ่ม กิจกรรมการเขียนอนุทินการเรียนรู้ ตลอดจนการใช้เทคนิคที่หลากหลายที่ผู้วิจัยนำมากระตุ้นและเสริมสร้างการฝึกทักษะการคิด โดยใช้การสร้างบรรยากาศการเรียนรู้ที่เป็นอิสระ การให้โอกาสแก่ผู้เรียนได้คิดสร้างสรรค์และคิดบวก การใช้สื่อเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร สื่อสังคมออนไลน์ การสร้างโอกาสการเรียนรู้ได้ตลอดเวลา และการสร้างปฏิสัมพันธ์ที่ดีระหว่างผู้สอนกับผู้เรียน ตลอดจนการให้ผลข้อมูลย้อนกลับเพื่อพัฒนาผู้เรียนบรรลุตามวัตถุประสงค์ของรายวิชาในสาขาวิชาต่าง ๆ (3) การออกแบบการจัดการเรียนรู้ตามแนวคิดจิตตปัญญาศึกษา พบว่า การออกแบบการเรียนรู้เป็นรูปแบบการจัดการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ โดยมุ่งเน้นการพัฒนาผู้เรียนด้านพุทธิพิสัย ด้านจิตพิสัย และด้านทักษะพิสัย
References
กรกฎา นักคิ้ม. (2553). การใช้กิจกรรมการเรียนรู้ตามแนวคิดจิตตปัญญาศึกษาในการพัฒนาคุณลักษณะ
จิตตปัญญาและการเห็นคุณคาในตนเองของนิสิตรายวิชาจิตวิทยาการศึกษา. การสัมมนาเชิงปฏิบัติการและ นำเสนอผลงานวิจัยระดับชาติ เรื่อง การจัดการเรียนการสอนเพื่อพัฒนากระบวนการคิด. กรุงเทพมหานคร: คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
กรกฎา นักคิ้ม ภัทรวรรธน์ จีรพัฒน์ธนธร และวรารัตน์ ก้อนทอง. (2556). ผลการจัดการเรียนรู้จิตตปัญญา
ศึกษาและการผลิตชุดวิดีทัศน์การจัดกิจกรรมการเรียนรู้สำหรับนิสิตแกนนำระดับปริญญาตรี คณะ ศึกษาศาสตร์. รายงานการวิจัยเพื่อพัฒนาการเรียนการสอนและนวัตกรรมระดับอุดมศึกษา. กรุงเทพมหานคร: คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
จุมพล พูลภัทรชีวิน. (2552). จิตตปัญญาศึกษาและการเรียนรู้สู่การเปลี่ยนแปลง (Contemplative education and transformative learning). โพสต์ทูเดย์. 18 มกราคม 2552.
จุมพล พูลภัทรชีวิน. (2553). สัมมนาสรุปปิดโครงการเพิ่มขีดความสามารถคณะครุศาสตร์ศึกษาศาสตร์สู่การเป็น
สถาบันพัฒนาบุคลากรทางการศึกษาที่มีความเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์. 2-5 พฤษภาคม 2553.
จุฑามาศ บัตรเจริญ. (2553). การบูรณาการจิตตปัญญาศึกษาในวิชาวิธีวิจัยทางพลศึกษาเพื่อสร้างเสริม
พฤติกรรมในการเรียนรู้และการทำงานร่วมกันของนิสิตอย่างมีความสุข. การสัมมนาเชิงปฏิบัติการและ นำเสนอผลงานวิจัยระดับชาติ เรื่อง การจัดการเรียนการสอนเพื่อพัฒนากระบวนการคิด. กรุงเทพมหานคร: คณะศึกษาศาสตร์, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
จิตตินันท์ บุญสถิรกุล. (2553). ผลของการจัดการเรียนการสอนตามแนวจิตตปัญญาศึกษาที่มีต่อการพัฒนา
จริยธรรมของนิสิตระดับปริญญาตรี กรณีศึกษารายวิชาหลักการและแนะแนว. การสัมมนาเชิงปฏิบัติการและ นำเสนอผลงานวิจัยระดับชาติ เรื่อง การจัดการเรียนการสอนเพื่อพัฒนากระบวนการคิด. กรุงเทพมหานคร: คณะศึกษาศาสตร์, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
จิตตินันท์ บุญสถิรกุล. (2556). กิจกรรมการเรียนรู้เพื่อพัฒนาแรงจูงใจในการเรียนตามแนวอินทรีย์ 5:
กรณีศึกษารายวิชาจิตวิทยาการศึกษา. รายงานการวิจัยเพื่อพัฒนาการเรียนการสอนและนวัตกรรม ระดับอุดมศึกษา. กรุงเทพมหานคร: คณะศึกษาศาสตร์, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
ชาตรี ฝ่ายคำตา. (2553). การพัฒนาการคิดไตร่ตรองของนิสิตครูวิทยาศาสตร์ด้วยกิจกรรมการเรียนรู้
ตามแนวคิดจิตตปัญญาศึกษาในรายวิชาทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์. การสัมมนาเชิงปฏิบัติการและ นำเสนอผลงานวิจัยระดับชาติ เรื่อง การจัดการเรียนการสอนเพื่อพัฒนากระบวนการคิด. กรุงเทพมหานคร: คณะศึกษาศาสตร์, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
ชนิศวรา เลิศอมรพงษ์. (2553). การจัดกระบวนการเรียนรู้ตามแนวจิตตปัญญาศึกษาเพื่อส่งเสริมการเรียนรู้
ของนิสิตสาขาการสอนคณิตศาสตร์ในรายวิชาหลักสูตรและการสอนคณิตศาสตร์. การสัมมนาเชิงปฏิบัติการ และนำเสนอผลงานวิจัยระดับชาติ เรื่อง การจัดการเรียนการสอนเพื่อพัฒนากระบวนการคิด. กรุงเทพมหานคร: คณะศึกษาศาสตร์, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
ชนิศวรา เลิศอมรพงษ์ และสิริพร ทิพย์คง. (2556). การพัฒนาการเรียนรู้อย่างใคร่ครวญของนิสิตระดับ
บัณฑิตศึกษาโดยใช้แนวจิตตปัญญาศึกษาในรายวิชาการศึกษางานวิจัยทางการศึกษาคณิตศาสตร์. รายงานการ วิจัยเพื่อพัฒนาการเรียนการสอนและนวัตกรรมระดับอุดมศึกษา. กรุงเทพมหานคร: คณะศึกษาศาสตร์, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
ชลาธิป สมาหิโต. (2553). การใช้แนวคิดจิตตปัญญาในการพัฒนาผู้เรียนในรายวิชาการพัฒนาสมองและ
สติปัญญาสำหรับเด็กปฐมวัย. การสัมมนาเชิงปฏิบัติการและนำเสนอผลงานวิจัยระดับชาติ เรื่อง การจัดการ เรียนการสอนเพื่อพัฒนากระบวนการคิด. กรุงเทพมหานคร: คณะศึกษาศาสตร์, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
ทรงชัย อักษรคิด. (2553). การพัฒนาการสอนคณิตศาสตร์ของนิสิตฝึกประสบการรณ์วิชาชีพศึกษาศาสตร์ที่
เน้นการอภิปรายและการสะท้อนความคิด. การสัมมนาเชิงปฏิบัติการและนำเสนอผลงานวิจัยระดับชาติ เรื่อง การจัดการเรียนการสอนเพื่อพัฒนากระบวนการคิด. กรุงเทพมหานคร: คณะศึกษาศาสตร์, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
ธนา นิลชัยโกวิทย์ และคณะ. (มปป). โครงการวิจัยเพื่อพัฒนาชุดการเรียนรู้การอบรมและกระบวนกร
ด้านจิตตปัญญาศึกษา. Retrieved from www. sph.thaissf.org/index.php.
นันทนา ลามาตย์. (2554). การศึกษาเพื่อพัฒนาความเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์. วารสารครุศาสตร์, 38(3),
มีนาคม-มิถุนายน 2554.
ประเวศ วะสี. (2550). การเรียนรู้ใหม่ไปให้พ้นวิกฤต. กรุงเทพมหานคร: ร่วมด้วยช่วยกัน.
ประเวศ วะสี. (2551). หนังสือรวบรวมบทความการประชุมวิชาการประจำปี 2551 เรื่องจิตตปัญญาศึกษา
การศึกษาเพื่อพัฒนาความเป็นมนุษย์. กรุงเทพมหานคร: โครงการศูนย์จิตตปัญญาศึกษา, มหาวิทยาลัยมหิดล.
ปิยะนันท์ หิรัณย์ชโลทร. (2553). การพัฒนาจิตสาธารณะของนิสิตบัณฑิตศึกษา สาขาปฐมวัยศึกษา
มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ โดยผ่านกระบวนการเรียนรู้ตามแนวคิดจิตตปัญญาศึกษาในรายวิชาการศึกษา
สำหรับผู้ปกครอง. การสัมมนาเชิงปฏิบัติการและนำเสนอผลงานวิจัยระดับชาติ เรื่อง การจัดการเรียนการสอน
เพื่อพัฒนากระบวนการคิด. กรุงเทพมหานคร: คณะศึกษาศาสตร์, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, หน้า 121-129.
พรทิพย์ ไชยโส. (2553). การพัฒนากิจกรรมการเรียนรู้ตามแนวจิตตปัญญาศึกษาเพื่อส่งเสริมนิสิตใน
การพัฒนาตนเองในการเรียน. การสัมมนาเชิงปฏิบัติการและนำเสนอผลงานวิจัยระดับชาติ เรื่อง การจัดการ เรียนการสอนเพื่อพัฒนากระบวนการคิด. กรุงเทพมหานคร: คณะศึกษาศาสตร์, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
เมธินี วงศ์วานิช รัมภกาภรณ์. (2553). การพัฒนากิจกรรมการเรียนรู้ตามแนวคิดจิตตปัญญาศึกษาเพื่อ
พัฒนากระบวนการทำงานกลุ่มอย่างเป็นระบบในวิชาสัมมนาสำหรับนิสิตปริญญาโท สาขาวิชาธุรกิจศึกษา คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. การสัมมนาเชิงปฏิบัติการและนำเสนอผลงานวิจัยระดับชาติ เรื่อง การจัดการเรียนการสอนเพื่อพัฒนากระบวนการคิด. กรุงเทพมหานคร: คณะศึกษาศาสตร์, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
เมธินี วงศ์วานิช รัมภกาภรณ์. (2556). การพัฒนากิจกรรมการเรียนรู้ตามแนวทางจิตตปัญญาศึกษาโดยใช้
การเรียนการสอนแบบสืบเสาะแสวงหาความรู้เป็นกลุ่มในรายวิชาบริโภคศึกษาสำหรับครูธุรกิจและ คอมพิวเตอร์ศึกษาระดับปริญญาตรี. รายงานการวิจัยเพื่อพัฒนาการเรียนการสอนและนวัตกรรม ระดับอุดมศึกษา. กรุงเทพมหานคร: คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
เมธินี วงศ์วานิช รัมภกาภรณ์. (2557). การพัฒนากิจกรรมการเรียนรู้ตามแนวทางจิตตปัญญาศึกษาเพื่อ
ส่งเสริมนิสิตด้านการคิดวิเคราะห์อย่างเป็นระบบ. กรุงเทพมหานคร: คณะศึกษาศาสตร์, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
เรณุมาศ มาอุ่น. (2553). การบูรณาการจิตตปัญญาศึกษาในวิชาหลักและวิธีการสอนสุขศึกษาในโรงเรียน
เพื่อเตรียมความพร้อมสำหรับการฝึกประสบการณ์วิชาชีพศึกษาศาสตร์ในนิสิตปริญญาตรีชั้นปีที่ 4 สาขาวิชา สุขศึกษา. รวมบทความวิจัยจิตตปัญญา: โครงการเพิ่มขีดความสามารถของคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์สู่การเป็นสถาบันพัฒนาบุคลากรทางการศึกษาที่มีความเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์. กรุงเทพมหานคร: คณะศึกษาศาสตร์, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
วสันต์ ทองไทย. (2553). การพัฒนาความสามารถในการคิดเชิงอภิปัญญาของนิสิตระดับบัณฑิตศึกษาด้วย
การเขียนอนุทินการเรียนรู้. การสัมมนาเชิงปฏิบัติการและนำเสนอผลงานวิจัยระดับชาติ เรื่อง การจัดการเรียน การสอนเพื่อพัฒนากระบวนการคิด. กรุงเทพมหานคร: คณะศึกษาศาสตร์, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
วันทนีย์ นามสวัสดิ์ ศิริวรรณ ศรีพหล และกัญจนา ลินทรัตน์ศิริกุล. (2557). ผลการใช้จิตตปัญญาศึกษาเพื่อ
สร้างเสริมคุณลักษณะความเป็นครูสำหรับนักศึกษาคณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฎ. กรุงเทพมหานคร: มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.
วัฒนา สุวรรณไตรย์ และประยูร บุญชัย. (2552). การพัฒนารูปแบบกิจกรรมพัฒนาจริยธรรมของนักศึกษา
หลักสูตรครุศาสตรบัณฑิต (หลักสูตร 5 ปี). สกลนคร: คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร.
ศูนย์จิตตปัญญาศึกษา มหาวิทยาลัยมหิดล. (2552). จิตตปัญญาศึกษาคืออะไร. นครปฐม: 21 Century.
สนิท สัตโยภาส. (2556). การใช้กระบวนวิชาจิตตปัญญาศึกษา (Contemplative studies) หมวดวิชา
ศึกษาทั่วไปพัฒนาคุณธรรม จริยธรรมและค่านิยมอันพึงประสงค์แก่นักศึกษาระดับปริญญาตรี มหาวิทยาลัยราชภัฎเชียงใหม่. เชียงใหม่: คณะครุศาสตร์, มหาวิทยาลัยราชภัฎเชียงใหม่.
สุชาดา นันทะไชย. (2553). พัฒนาการใคร่ครวญการกระทำด้วยตนเองของนิสิตโดยใช้กระบวนการ
เรียนรู้อย่างกัลยาณมิตร: กรณีศึกษาวิชาจริยธรรมสำหรับผู้บริหารทางการศึกษา. รวมบทความวิจัยจิตตปัญญา: โครงการเพิ่มขีดความสามารถของคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์สู่การเป็นสถาบันพัฒนา บุคลากรทางการศึกษาที่มีความเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์. กรุงเทพมหานคร: คณะศึกษาศาสตร์, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
สุดารัตน์ สารสว่าง. (2553). การใช้แนวคิดจิตตปัญญาศึกษาในการพัฒนาการสอนและพัฒนาผู้เรียนใน
รายวิชา 152511 ทฤษฎีและหลักการบริหารหารศึกษา. การสัมมนาเชิงปฏิบัติการและนำเสนอผลงานวิจัย ระดับชาติ เรื่อง การจัดการเรียนการสอนเพื่อพัฒนากระบวนการคิด. กรุงเทพมหานคร: คณะศึกษาศาสตร์, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
สุรชัย จิวเจริญสกุล. (2553). การสอนนิสิตฝึกสอนจัดการความรู้ในการทำวิจัยในชั้นเรียนโดยใช้จิตตปัญญา
เป็นฐาน. รวมบทความวิจัยจิตตปัญญา: โครงการเพิ่มขีดความสามารถของคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์สู่การเป็นสถาบันพัฒนาบุคลากรทางการศึกษาที่มีความเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์. กรุงเทพมหานคร: คณะศึกษาศาสตร์, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
สุทิน เจียมประโคน. (2556). การพัฒนาคุณค่าในตนเองตามกระบวนการจิตตปัญญาศึกษาของนักศึกษา
มหาวิทยาลัยราชภัฎเพชรบูรณ์. เพชรบูรณ์: คณะครุศาสตร์, มหาวิทยาลัยราชภัฎเพชรบูรณ์.
อรพรรณ บุตรกตัญญู. (2553). การเรียนรู้เพื่อการเปลี่ยนแปลงสู่การเป็นครูปฐมวัย: คุณภาพการเรียนรุ้
จากการสะท้อนความคิดของนิสิตระดับบัณฑิตศึกษาผ่านกระบวนการเรียนรู้ที่ผสานจิตตปัญญาศึกษาใน รายวิชาการจัดประสบการณ์ทางปฐมวัยศึกษา. การสัมมนาเชิงปฏิบัติการและนำเสนอผลงานวิจัยระดับชาติ เรื่อง การจัดการเรียนการสอนเพื่อพัฒนากระบวนการคิด. กรุงเทพมหานคร: คณะศึกษาศาสตร์, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
อรอนงค์ แจ่มผล. (2556). ผลของกระบวนการจิตตปัญญาศึกษาที่มีต่อการเรียนรู้ภายในตนของนักศึกษาที่
เรียนรายวิชาจิตวิทยาสำหรับครู. กำแพงเพชร: คณะครุศาสตร์, มหาวิทยาลัยราชภัฏกำแพงเพชร.
