เส้นทางสายบุญทางพระพุทธศาสนาของชาวสยามในประเทศมาเลเซีย : การวิเคราะห์มรดกร่วมทางวัฒนธรรมไทยและมาเลเซีย
คำสำคัญ:
อัตลักษณ์, วัฒนธรรม, มรดกร่วม, เส้นทางสายบุญ, ฐานพระพุทธศาสนาบทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาอัตลักษณ์และมรดกทางวัฒนธรรมฐานพระพุทธศาสนา รวมทั้งรูปแบบและแนวทางการสืบทอดอัตลักษณ์และมรดกทางวัฒนธรรมฐานพระพุทธศาสนาของชาวสยามในรัฐตอนเหนือประเทศมาเลเซีย และเพื่อศึกษาบทบาทภาครัฐของประเทศมาเลเซียและประเทศไทยในการส่งเสริมอัตลักษณ์และมรดกทางวัฒนธรรมฐานพระพุทธศาสนาของชาวสยามในรัฐตอนเหนือประเทศมาเลเซีย ตลอดจนเพื่อศึกษาเส้นทางความสัมพันธ์เชิงอัตลักษณ์และมรดกร่วมทางวัฒนธรรมฐานพระพุทธศาสนาของชาวสยามในรัฐตอนเหนือประเทศมาเลเซีย รวมถึงชาวมาเลเซียเชื้อสายอื่นที่นับถือศาสนาพุทธ กับชาวไทยท้องถิ่นในภาคใต้ของประเทศไทย ซึ่งเป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ
ผลการศึกษาพบว่า ชุมชนสยามในรัฐตอนเหนือประเทศมาเลเซียเป็นชุมชนที่มีลักษณะเฉพาะแตกต่างไปจากชุมชนอื่นๆ ของประเทศมาเลเซีย โดยชุมชนสยามมีอัตลักษณ์ด้านต่างๆ ที่สำคัญ ได้แก่ ด้านอาหาร ด้านการแต่งกาย ด้านภาษา ด้านที่อยู่อาศัย ด้านประเพณี วัฒนธรรม และความเชื่อ และด้านศาสนา สำหรับมรดกทางวัฒนธรรมฐานพระพุทธศาสนาของชาวสยามในรัฐตอนเหนือประเทศมาเลเซียที่ยังคงความเป็นอัตลักษณ์โดดเด่น ได้แก่ การปิดทองฝังลูกนิมิต การเวียนเทียนและการแห่เทียน การบวช การทำบุญตักบาตร ประเพณีทำบุญเดือน 10 ประเพณีลากพระ ประเพณีทอดผ้าป่าสามัคคี และประเพณีทอดกฐิน โดยมีรูปแบบการสืบทอดอัตลักษณ์และมรดกทางวัฒนธรรมฐานพระพุทธศาสนา 2 รูปแบบ ได้แก่ การสืบทอดทางตรง และการสืบทอดทางอ้อม ส่วนบทบาทภาครัฐของประเทศมาเลเซียและประเทศไทยในการส่งเสริมอัตลักษณ์และมรดกทางวัฒนธรรมฐานพระพุทธศาสนาของชาวสยามในรัฐตอนเหนือประเทศมาเลเซียจะมีลักษณะที่คล้ายคลึงกัน แต่จะแตกต่างออกไปในรายละเอียด ได้แก่ การส่งเสริมด้านพระพุทธศาสนา การส่งเสริมด้านประเพณีและวัฒนธรรม และการส่งเสริมด้านการศึกษา
สำหรับเส้นทางความสัมพันธ์เชิงอัตลักษณ์และมรดกร่วมทางวัฒนธรรมฐานพระพุทธศาสนาของชาวสยามในรัฐตอนเหนือประเทศมาเลเซีย รวมถึงชาวมาเลเซียเชื้อสายอื่นที่นับถือศาสนาพุทธกับชาวไทยท้องถิ่นในภาคใต้ของประเทศไทย พบว่า มีด้วยกันหลายเส้นทาง โดยเงื่อนไขความสัมพันธ์ดังกล่าว ได้แก่ การนับถือศาสนาเดียวกัน ประวัติศาสตร์ร่วม ความคล้ายคลึงทางสังคมและวัฒนธรรม เครือข่ายความสัมพันธ์ และการจัดกระบวนการเรียนรู้
References
คำนวณ นวลสนอง. (2546). พัฒนาการทางสังคมและวัฒนธรรมของชนชาติไทในรัฐตอนเหนือของมาเลเซีย (รายงานผลการวิจัย). กรุงเทพฯ : สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ กระทรวงวัฒนธรรม.
คำนวณ นวลสนอง.. (2550). ประวัติศาสตร์ท้องถิ่นของชาวมาเลเซียเชื้อสายไทในรัฐเกดะห์ ปะลิส และเประ (รายงานผลการวิจัย). กรุงเทพฯ : สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ กระทรวงวัฒนธรรม.
ชลลดา แสงมณี ศิริสาธิตกิจ ทวนธง ครุฑจ้อน และพรไทย ศิริสาธิตกิจ. (2559). เส้นทางสายบุญทางพระพุทธศาสนาของชาวสยามในประเทศมาเลเซีย: การวิเคราะห์มรดกร่วมทางวัฒนธรรมไทยและมาเลเซีย (รายงานผลการวิจัย). กรุงเทพฯ : กรมส่งเสริมวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม.
ทัศนาวดี แก้วสนิท. (2552). การสื่อสารเพื่อธำรงรักษาอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมของชุมชนชาวมาเลเซียเชื้อชาติไทยในรัฐเคดาห์ ประเทศมาเลเซีย. (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). กรุงเทพฯ : จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
นิพนธ์ ทิพย์ศรีนิมิต. (2554ก). ชาวมาเลเซียเชื้อสายไทยกับการธำรงไว้ซึ่งอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรม, วารสารปาริชาต มหาวิทยาลัยทักษิณ. 24(2), 167-194.
นิพนธ์ ทิพย์ศรีนิมิต. (2554ข). ตัวตนทางวัฒนธรรมของคนไทยในรัฐตอนเหนือของประเทศมาเลเซีย (วิทยานิพนธ์ปริญญาดุษฏีบัณฑิต). มหาสารคาม : มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.
พรชัย นาคสีทอง และอนินทร์ พุฒิโชติ. (2552). คนไทยในรัฐเกดะห์ (ไทรบุรี) : ศึกษาการดำรงอยู่ในมิติประวัติศาสตร์ (พ.ศ.2452-2550) (รายงานผลการวิจัย). กรุงเทพฯ : สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.
พระสมชาติ ศรีรักษา. (2552). ลักษณะทางวัฒนธรรมของชาวสยามในรัฐตอนเหนือของประเทศมาเลเซีย : กรณีศึกษาหมู่บ้านคลองใหม่ ตำบลจิตรา อำเภอกูบังปาสู รัฐเคดาห์ ประเทศมาเลเซีย (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). นครปฐม : มหาวิทยาลัยมหิดล.
พัชรินทร์ สวนฐิตะปัญญา. (2541). มาเลเซีย : เอกภาพกับการศึกษา. ชาญวิทย์ เกษตรศิริ และกาญจนีละอองศรี (บรรณาธิการ). กรุงเทพฯ : สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.
พัชรี กล่อมเมือง. (2559). ศึกษาเปรียบเทียบนโยบายชนกลุ่มน้อยของรัฐบาลไทยกับรัฐบาลมาเลเซีย.(วิทยานิพนธ์ปริญญาดุษฎีบัณฑิต). กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัยรามคำแหง.
ไพบูลย์ ดวงจันทร์ พิทยา บุษรารัตน์ ชัยวุฒิ พิยะกูล สถาพร ศรีสัจจัง คำนวณ นวลสนอง สาวิตรี สัตยายุทย์ อารยา ดำเรือง รัชการ วิชชุรังศรี และพนัดดา เทพญา. (2551). กระบวนการทางสังคมเพื่อธำรงและสืบสานความเป็นไทยของคนไทที่อาศัยอยู่ในรัฐทางตอนเหนือของประเทศมาเลเซีย (รายงานผลการวิจัย). สงขลา : มหาวิทยาลัยทักษิณ.
ไพลดา ชัยศร และคณะ. (2552). วัดไทยในกลันตัน : การปรับเปลี่ยนมิติทางสังคมและเศรษฐกิจของชุมชนชาวพุทธในรัฐมุสลิม (รายงานผลการวิจัย). กรุงเทพฯ : สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.
วันพิชิต ศรีสุข. (2552). บทบาททางสังคมและการมีส่วนร่วมในการพัฒนาของคนไทยในรัฐกลันตัน ประเทศมาเลเซีย (รายงานผลการวิจัย). กรุงเทพฯ : สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.
สุธานี เพ็ชรทอง. (2547). ประเพณีทำบุญเดือนสิบของชาวมาเลเซียเชื้อสายไทย ในอำเภอตุมปัต รัฐกลันตัน ประเทศมาเลเซีย (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). สงขลา : มหาวิทยาลัยทักษิณ.
สุภาสเมต ยุนยะสิทธิ์. (2556). คนสยามของมาเลเซีย : ความเชื่อมโยงของสองแผ่นดิน, ใน สุชาดา ทวีสิทธิ์ มาลี สันภูวรรณ์ และศุทธิดา ชวนวัน (บรรณาธิการ), ประชากรและสังคมในอาเซียน : ความท้าทายและโอกาส, 83-100. นครปฐม : สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล.
อนุสรณ์ เมฆบุตร. (2549). การบูรณาการกลุ่มชาติพันธุ์ในรัฐพหุสังคม : กรณีศึกษากลุ่มชาติพันธุ์สยามในรัฐเคดาห์ ประเทศมาเลเซีย (วิทยานิพนธ์ปริญญารมหาบัณฑิต). เชียงใหม่ : มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
อับดุรรอฮ์มาน จะปะกิยา ดลวานะ ตาเยะ จารุวัจน์ สองเมือง และมาหามะรอสลี แมยู. (2552). ศึกษาเรื่องการอนุรักษ์ความหลากหลายทางวัฒนธรรมในประเทศมาเลเซีย กรณีศึกษาประเพณีและวัฒนธรรมของของคนสยามในเขตตูมปัต รัฐกลันตัน (รายงานผลการวิจัย). กรุงเทพฯ : สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.
อุทัย เอกสะพัง และคำนวณ นวลสนอง. (2555). บทบาทพระสงฆ์ชาวมาเลเซียเชื้อสายไทในรัฐทางตอนเหนือของประเทศมาเลเซีย (รายงานผลการวิจัย). สงขลา : มหาวิทยาลัยทักษิณ.
