ปรากฏการณ์บั้งไฟพญานาค : การสร้างนวัตกรรมเพื่อการส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม จังหวัดหนองคาย นครหลวงเวียงจันทน์ และแขวงบอลิคำไซ

Abstract

บทคัดย่อ

ปรากฏการณ์บั้งไฟพญานาค เป็นปรากฏการณ์ทางธรรมชาติและเป็นเทศกาลการท่องเที่ยวที่สำคัญของประเทศไทยและมีความเชื่อมโยงกับวัฒนธรรมนาคาคติลุ่มน้ำโขงในบริเวณพื้นที่จังหวัดหนองคาย นครหลวงเวียงจันทน์ และแขวงบอลิคำไซ โดยมีวัตถุประสงค์ 1.เพื่อศึกษาประวัติความเป็นมาของแหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมที่เกี่ยวข้องกับปรากฏการณ์บั้งไฟพญานาค 2.เพื่อวิเคราะห์สภาพปัจจุบันของการส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมที่เกี่ยวข้องกับปรากฏการณ์บั้งไฟพญานาค 3.เพื่อสร้างนวัตกรรมส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมที่เกี่ยวข้องกับปรากฏการณ์บั้งไฟพญานาค ในพื้นที่จังหวัดหนองคาย นครหลวงเวียงจันทน์ และแขวงบอลิคำไซ

จากการศึกษาเอกสารข้อมูลที่เกี่ยวข้อง การสังเกตและการสัมภาษณ์ผู้ทรงคุณวุฒิทางด้านศิลปวัฒนธรรมและด้านการท่องเที่ยวทั้งในประเทศไทยและประเทศ สปป.ลาว ทำให้ทราบว่า ประวัติความเป็นมาของปรากฏการณ์นี้มีความเชื่อมโยงกับแนวคิดวัฒนธรรมนาคาคติลุ่มน้ำโขง รวมถึงความเชื่อตามตำนานอุรังคธาตุ ตำนานพระพุทธเจ้าเสด็จเลียบน้ำโขง ตำนานพญาคันคาก ตำนานปุริจันสร้างเมืองเวียงจันทน์และพุทธประวัติที่เกี่ยวข้องกับพญานาค ซึ่งเป็นเสมือนสายใยทางวัฒนธรรมที่เรียงร้อยแหล่งท่องเที่ยวสำคัญของทั้ง 3 พื้นที่ไว้ด้วยกัน แหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมในจังหวัดหนองคายคือ วัดโพธิ์ชัย พระธาตุบังพวน พระธาตุหล้าหนอง ซึ่งอยู่ในเขตอำเภอเมือง วัดหลวงเจติยาราม วัดไทย ซึ่งอยู่ในเขตอำเภอโพนพิสัย ในนครหลวงเวียงจันทน์ คือ พระธาตุหลวง หอพระแก้ว วัดสีสะเกด และในแขวงบอลิคำไซ คือ พระบาทโพนสัน วัดโพนสัน รวมถึงพื้นที่ที่เกิดปรากฏการณ์บั้งไฟพญานาคในเขตอำเภอโพนพิสัย อำเภอรัตนวาปี จังหวัดหนองคาย และในบริเวณบ้านปากงึม แขวงบอลิคำไซ

การสร้างนวัตกรรมส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมที่เกี่ยวข้องกับปรากฏการณ์บั้งไฟพญานาค จากการศึกษาประวัติความเป็นมาฯ การวิเคราะห์สภาพปัจจุบัน และการสัมภาษณ์ผู้เกี่ยวข้องด้านการท่องเที่ยว ทำให้ผู้ศึกษาได้นำเสนอนวัตกรรม 3 รูปแบบ คือ

นวัตกรรมที่ 1 หอพิพิธภัณฑ์นาคาคติและโรงละครนาคานฤมิตร

นวัตกรรมที่ 2 การสร้างสื่ออิเลคทรอนิกส์ เว็บไซต์ และสื่อมัลติมีเดียนิทานพื้นบ้าน

นวัตกรรมที่ 3 สื่อนิเทศศิลป์เพื่อประชาสัมพันธ์สร้างแบรนด์และสินค้าทางการท่องเที่ยว

และได้นำเสนอการสร้างนวัตกรรม พร้อมทั้งทำการประเมินผลนวัตกรรมทั้ง 3 ได้ผลการประเมินในภาพรวม 4.76 จากคะแนนรวม 5 ระดับ ซึ่งมีความพึงพอใจในระดับมากที่สุด

Abstract

As a natural phenomenon related Naga ideology and culture in Nong Khai, Vinetiane, and Bolikhamxai provinces, the Naga fireball has become one of main touristic festivals in Thailand. This study aims to find the history, current status of cultural tourism promotion and to create innovations to promote cultural tourism related to Naga Fireballs Phenomenon in Nong Khai province, Vientiane and Bolikhamxai Province. The study areas were in Nong Khai province, Vientiane and Bolikhamxai Province. The population and sample groups are total 27 people, including the key informants, casual informants, and general informants. The tools used in data collection are observation, interview, and survey. The study reveals that these three provinces have all connected history and belief in Naga ideology. The current tourism promotion in these three areas does not have unity and a systemized process. They still do not have a proper center of information, news and promotion which leads to the lack of potential added value in tourism. Moreover, their main tourist activities all happen during this festival only. The innovations created from this study are 1) Naga Museum and Naga Narumitra Theater, 2) Website and Multimedia Animation, and 3) Visual Arts for Tourism Promotion and Product.