Thonburi Document Entitled “The Royal Command to City Guardian Spirits for Expelling Evils”

Authors

  • Thanachot Keatnapat อาจารย์ประจําภาควิชาภาษาไทยและภาษาตะวันออก คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคําแหง

Keywords:

Thonburi Document, King Taksin, Buddhism in Thonburi period

Abstract

The original Thai manuscript of a Thonburi document entitled “The Royal Command to City Spirits for Expelling Evils” is composed of 1. the royal command itself written in longhand without mentioning the year it was published. 2. the royal appointment of Chao Phraya Nakhon Sri Thammarat 3. the king’s description of merit, which was written in 1776 in semi-scribal handwriting. The first one, which has been assumed to have been written in 1769 or in the year of the rice deficiency crisis caused by an unprecedented rat plague, manifests King Taksin’s strategies on religious matters. The king declared that he had supreme power over any sacred spirits in the city by claiming that he himself had been reincarnated from Lord Shiva and Lord Vishnu, together with being a living Buddha to command the city spirits of Thonburi and to expel the evil spirits and to protect his people. In addition, King Taksin’s description of merit expresses his profound comprehension of karmathana meditation which he taught monks through this book. The study also reveals the relationship between the king’s description and a Pali text named “Visuddhi Marga”, which can be linked with the known history of an event where King Taksin sent numerous venerable monks to collect several versions of Visuddhi Marga to be kept in Thonburi.

References

กรมศิลปากร, 2539. วรรณกรรมสมัยธนบุรี เล่ม 2. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: กองวรรณกรรมและประวัติศาสตร์.

กรมศิลปากร, 2542. “พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยาฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม).” ใน ประชุมพงศาวดารฉบับกาญจนาภิเษก เล่ม 3 (หน้า 203-529). กรุงเทพฯ: สํานักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร.

กรมศิลปากร, 2545. “เรื่องตั้งเจ้าพระยานครศรีธรรมราช.” ใน ประชุมพงศาวดารฉบับกาญจนาภิเษก เล่ม 6 (หน้า 97-134). กรุงเทพฯ: สํานักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร.

กรมศิลปากร, 2561. บทละครเรื่องรามเกียรติ์ พระราชนิพนธ์สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี. กรุงเทพฯ: สํานักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร.

จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ, 2560. จดหมายเหตุความทรงจำของกรมหลวงนรินทรเทวี พิมพ์พร้อมกับฉบับเพิ่มเติม (พ.ศ. 2310-2381) และพระราชวิจารณ์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (เฉพาะตอน พ.ศ. 2310-2363). พิมพ์ครั้งที่ 7. กรุงเทพฯ: สํานักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร.

ดํารงราชานุภาพ, สมเด็จฯ กรมพระยา. 2553. เรื่องประดิษฐานพระสงฆ์สยามวงศ์ในลังกาทวีป. พิมพ์ครั้งที่ 5. กรุงเทพฯ: อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง. (พิมพ์ในงานพระราชทานเพลิงศพ สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (พุฒ สุวฑฺฒโน ป.ธ.7) 16 กันยายน 2553)

ตรงใจ หุตางกูร (บรรณาธิการ), 2561. ธนบุรีในมิติประวัติศาสตร์. กรุงเทพฯ: ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์กรมหาชน).

ตุรแปง, ฟรองซัวส์ อองรี, 2560. ประวัติศาสตร์แห่งพระราชอาณาจักรสยาม และประวัติศาสตร์ไทยสมัยกรุงศรีอยุธยา ฉบับตุรแปง. (แปลและเรียบเรียงโดย ปอล ซาเวียร์ และสมศรี เอี่ยมธรรม). กรุงเทพฯ: สํานักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร.

ทองสุข ทองกระจ่าง, ม.ป.ป. เอกสารประกอบการศึกษาพระอภิธรรมทางไปรษณีย์. กรุงเทพฯ: อภิธรรมโชติกะวิทยาลัย มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

ทิพากรวงศ์ (ขํา บุนนาค), เจ้าพระยา, 2526. พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ 1. พิมพ์ครั้งที่ 5. กรุงเทพฯ: องค์การค้าของคุรุสภา.

ธํารงศักดิ์ อายุวัฒนะ, 2544. ราชสกุลจักรีวงศ์ และราชสกุลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ: บรรณกิจ.

นิธิ เอียวศรีวงศ์, 2550. การเมืองไทยสมัยพระเจ้ากรุงธนบุรี. พิมพ์ครั้งที่ 9. กรุงเทพฯ: มติชน.

ประชุมจารึกวัดพระเชตุพน, 2554. พิมพ์ครั้งที่ 7. กรุงเทพฯ: อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง.

พระพุทธโฆสเถระ, 2546. คัมภีร์วิสุทธิมรรค. (แปลและเรียบเรียงโดย สมเด็จพระพุฒาจารย์ (อาจ อาสภมหาเถร)). พิมพ์ครั้งที่ 4. กรุงเทพฯ: ประยูรวงศ์พริ้นติ้ง.

พระพุทธโฆสเถระ, ม.ป.ป. พระวิสุทธิมรรค เล่มเดียวจบ. (ชําระและตรวจทานโดย มหาวงศ์ ชาญบาลี). กรุงเทพฯ: เลี่ยง เซียงจงเจริญ.

พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต), 2551. พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลศัพท์. พิมพ์ครั้งที่ 12. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

พระอุดรคณาธิการ และ จําลอง สารพัดนึก, 2530. พจนานุกรมบาลี-ไทย ฉบับนักศึกษา. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: เรืองปัญญา.

ไพโรจน์ โพธิไทร, 2555. “ปัจฉิมกาลของสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี กับสมุดข่อยวัดรัชฎาธิษฐานราชวิหาร (วัดเงิน).” ใน ปรามินทร์ เครือทอง (บรรณาธิการ), ปริศนาพระเจ้าตาก (หน้า 303-326). กรุงเทพฯ: มติชน

ลิลิตยวนพ่าย, 2517. พิมพ์ครั้งที่ 6. กรุงเทพฯ: คลังวิทยา.

วศิน อินทสระ, 2557. สาระสำคัญแห่งวิสุทธิมรรค. พิมพ์ครั้งที่ 5. กรุงเทพฯ: ธรรมดา.

สํานักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ, ผู้รวบรวม, 2549. พระไตรปิฎกภาษาไทย : ฉบับเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในการจัดงานฉลองสิริราชสมบัติครบ 60 ปี พุทธศักราช 2549 เล่มที่ 20 พระบาลีสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย เอกกนิบาต ทุกนิบาต ติกนิบาต. กรุงเทพฯ: มหาเถรสมาคม.

เสทื้อน ศุภโสภณ, 2527. สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชและบทบาทชาวจีนในสยาม. กรุงเทพฯ: เส้นทางเศรษฐกิจ.

อนุมานราชธน, พระยา, 2532. “ผีสางเทวดา.” ใน ประเพณีเบ็ดเตล็ด (หน้า 45-78). กรุงเทพฯ: คณะอนุกรรมการจัดพิมพ์เอกสารเนื่องในวาระครบ 100 ปี พระยาอนุมานราชธน.

อรุณี อัตตนาถวงษ์, 2549. การศึกษาวิเคราะห์หนังสือประทับตรา สมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว. วิทยานิพนธ์ปริญญาศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการจัดการจดหมายเหตุและเอกสาร ภาควิชาภาษาตะวันออก บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร, กรุงเทพฯ.

อิงอร สุพันธุ์วณิช, 2550. วิวัฒนาการอักษรและอักขรวิธีไทย. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: โครงการเผยแพร่ผลงานวิชาการ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547. พจนานุกรมล้านนา-ไทย ฉบับแม่ฟ้าหลวง. เชียงใหม่: ภาควิชาภาษาไทย คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.

“พระราชโองการประกาศเทพารักษ์ให้กําาจัดปิศาจ.” (จ.ศ. 1138) สมุดไทยดํา. อักษรไทย. ภาษาไทย. เส้นรงค์ (หรดาล, ดินสอขาว). จดหมายเหตุกรุงธนบุรี. เลขที่ 16. หอสมุดแห่งชาติ.

Downloads

Published

2019-06-30