ผลกระทบจากการปลูกสวนป่ายูคาลิปตัสต่อระบบการปลูกพืช และวิถีชีวิตของเกษตรกร บ้านดอนสวรรค์ ตำบลบ้านขาม อำเภอน้ำพอง จังหวัดขอนแก่น

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลกระทบจากการขยายพื้นที่ปลูกไม้ยูคาลิปตัสแบบสวนป่า ต่อระบบการปลูกพืช และวิถีชีวิตของเกษตรกร โดยได้แบ่งการศึกษาออกเป็น 2 ระดับ คือ การศึกษาระดับชุมชนใช้การสัมภาษณ์แบบกึ่งโครงสร้างโดยสัมภาษณ์เป็นกลุ่ม มีผู้เข้าร่วม คือ ผู้นำชุมชนและอดีตผู้นำชุมชน จำนวน 3 ราย ผู้รู้ในชุมชน จำนวน 3 ราย ในระดับครัวเรือนใช้การสัมภาษณ์แบบกึ่งโครงสร้างกับเกษตรกร จำนวน 18 ครัวเรือน แบ่งเป็น เกษตรกรรายย่อย รายปานกลาง และรายใหญ่ เพื่อใช้ข้อมูลจากการศึกษาในระดับครัวเรือนยืนยันข้อมูลจากการศึกษาในระดับชุมชน ผลจากการศึกษาพบว่า การปลูกพืชไร่ในหมู่บ้านดอนสวรรค์ ได้มีการเปลี่ยนแปลงจากฝ้าย ปอ มันสำปะหลัง อ้อย มาเป็น สวนป่าไม้ยูคาลิปตัส การปลูกไม้ยูคาลิปตัสมีผลกระทบต่อระบบการปลูกพืชของเกษตรกร แรงงานและวิถีชีวิตของเกษตรกร เนื่องจากการปลูกยูคาลิปตัสส่งผลให้เกษตรกรมีเวลาว่างระหว่างรอเก็บเกี่ยวผลผลิตไม้ยูคาลิปตัสทุก 3 ปี ทำให้เกษตรกรหันออกไปเป็นแรงงานรับจ้างนอกพื้นที่มากขึ้น มีทั้งในกรณีไปเช้าเย็นกลับ และไปเป็นระยะเวลานาน ทำให้ต้องมีความรีบเร่งในแต่ละวันเพิ่มมากขึ้น ซึ่งสะท้อนออกมาจากการที่ความสัมพันธ์ภายในครัวเรือน การแลกเปลี่ยนความคิดเห็นทัศนคติในด้านต่างๆ รวมถึงการอบรมสั่งสอนจากผู้อาวุโสภายในครัวเรือน ถูกลดบทบาทลง ครอบครัวขาดความอบอุ่น และจากการเปลี่ยนแปลงดังกล่าวยังได้มีผลกระทบต่อความสัมพันธ์ระหว่างครัวเรือนในชุมชน คือ การมีปฎิสัมพันธ์ระหว่างครัวเรือน การทำกิจกรรมร่วมกันระหว่างครัวเรือนลดลง