ปฏิสัมพันธ์เชิงอำนาจในการจัดการป่าชุมชนโคกใหญ่ อำเภอวาปีปทุม จังหวัดมหาสารคาม (Power Interaction In Khokyai Community Forest Management ; Wapi Pathum District, Maha Sarakham Province)

Abstract

การวิจัยครั้งนี้ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปฏิสัมพันธ์เชิงอำนาจในการจัดการป่าชุมชนโคกใหญ่ และศึกษาผลของการปฏิสัมพันธ์เชิงอำนาจดังกล่าวเก็บรวบรวมข้อมูลจากประชากรเป้าหมาย 2 กลุ่ม คือ 1) กลุ่มผู้ให้ข้อมูลหลัก ประกอบด้วย คณะกรรมการป่าชุมชน และสมาชิกป่าชุมชน จำนวน 30 คน 2) กลุ่มผู้ให้ข้อมูลที่เป็นผู้รู้ ได้แก่ กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน นายกองค์การบริหารส่วนตำบล สมาชิกสภาองค์การบริหารส่วนตำบล ผู้รู้ ผู้อาวุโสในชุมชน เจ้าหน้าที่รัฐ เจ้าหน้าที่องค์กรพัฒนาเอกชน จำนวน 15 คน โดยใช้แนวทางการสัมภาษณ์แบบกึ่งโครงสร้าง การสัมภาษณ์แบบเจาะลึก การสังเกตแบบมีส่วนร่วมและไม่มีส่วนร่วม ผลการศึกษา พบว่า ปฏิสัมพันธ์เชิงอำนาจในการจัดการป่าชุมชนป่าโคกใหญ่ เป็นการต่อสู้ ต่อรองอำนาจของกลุ่มบุคคลต่าง ๆ เช่น การต่อสู้ ต่อรองอำนาจระหว่างแกนนำอนุรักษ์ป่ากับชาวบ้านที่มีที่ดินติดเขตป่า และกลุ่มชาวบ้านอนุรักษ์ป่ากับหน่วยงานภายนอก โดยผลของการต่อสู้ ต่อรอง เกิดการปรับเปลี่ยนแปลงโครงสร้างในการจัดการทรัพยากรป่า เช่น มีการจัดตั้งองค์กรชุมชนอนุรักษ์ป่าที่เป็นระบบ มีกฎเกณฑ์ กติกาที่ใช้ในการจัดการอย่างเป็นลายลักษณ์อักษร และเกิดการยอมรับสิทธิชุมชนในการจัดการทรัพยากร ซึ่งโครงสร้างที่เปลี่ยนแปลงเหล่านี้ได้ย้อนกลับมามีอิทธิพลต่อผู้กระทำที่เกี่ยวข้องการจัดการป่าชุมชนโคกใหญ่ในเวลาต่อมาจนถึงปัจจุบัน