เวทนากับชีวิต

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อให้ตระหนักถึงความสาคัญของเวทนาและรู้จักใช้เวทนาให้เป็นประโยชน์ต่อชีวิต เวทนาเกิดจากผัสสะและจาแนกได้ถึง 108 ชนิด แต่ที่นิยมกล่าวถึงมี 3 ชนิดได้แก่สุขเวทนา ทุกขเวทนาและอุเบกขาเวทนา เวทนามีธรรมชาติที่อยู่ภายใต้กฎของไตรลักษณ์ทั้ง 3 ประการเช่นเดียวกับขันธ์ 5 ทั้งเป็นหัวเลี้ยวหัวต่อที่จะแยกความรู้จากกระบวนการรับรู้ว่า เป็นความรู้ที่บริสุทธิ์ ซึ่งปราศจากตัณหา มานะและทิฏฐิ อันเป็นกระบวนธรรมแบบวิวัฏ หรือเป็นความรู้ที่ไม่บริสุทธิ์ คือ เจือด้วยตัณหา มานะและทิฏฐิ อันเป็นกระบวนธรรมแบบสังสารวัฏ ในกระบวนธรรมแบบวิวัฏนั้น เวทนาเป็นเพียงองค์ประกอบย่อยๆ อย่างหนึ่งที่ช่วยให้เกิดความรู้ที่ถูกต้องสมบูรณ์ สามารถนาไปสู่วิชชาและวิมุติ ส่วนในกระบวนธรรมแบบสังสารวัฏ เวทนาเป็นปัจจัยสาคัญที่ครอบงาความเป็นไปของกระบวนธรรมทั้งหมด นาไปสู่การเวียนว่ายตายเกิด และทุกข์ไม่รู้จักจบสิ้น กล่าวได้ว่าชีวิตจะเป็นอย่างไรก็เพราะเวทนาและเพื่อเวทนา จึงนับว่าเวทนามีความสาคัญยิ่งต่อชีวิต เพราะถ้าเกิดเวทนาแล้วปฏิบัติตนไม่ถูกต้องก็จะเกิดความรู้ที่ไม่บริสุทธิ์เป็นกระบวนธรรมแบบสังสารวัฏต้องวนเวียนอยู่กับกองทุกข์ แต่ถ้าปฏิบัติตนถูกต้องก็จะเกิดความรู้ที่บริสุทธิ์เป็นกระบวนธรรมแบบวิวัฏอันจะเป็นประโยชน์ต่อชีวิตอย่างยิ่ง และยังสามารถทาให้ถึงที่สุดแห่งทุกข์ได้