การดูแลผู้ป่วยจิตเภทโดยชุมชน Care of Schizophrenia Patients by the Community
คำสำคัญ:
ผู้ป่วยจิตเภท การดูแลผู้ป่วยจิตเภท ชุมชน, schizophrenia patients, care of schizophrenia patients, communityบทคัดย่อ
การวิจัยเชิงชาติพันธุ์วรรณานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการให้ความหมายของผู้ป่วยจิตเภท สถานการณ์ปัญหา และสังเคราะห์รูปแบบการดูแลผู้ป่วยจิตเภทโดยชุมชนในบริบทสังคมของชุมชน โดยเชื่อว่าวิธีการศึกษาจะช่วยสะท้อนคิดวิธีการทำงานของผู้เกี่ยวข้องในการพัฒนาการจัดการดูแลที่สอดรับความต้องการของผู้ป่วยจิตเภท ระยะเวลาการศึกษาระหว่างเดือนธันวาคม พ.ศ.2558 ถึง มีนาคม พ.ศ.2560 โดยทำการศึกษาในพื้นที่ชนบทแห่งหนึ่งของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ผู้ให้ข้อมูล 83 คนประกอบด้วย 1) กลุ่มภาคประชาชน ครอบครัว เพื่อน จำนวน 31 คน 2) กลุ่มแกนนำกลุ่ม/องค์กรในชุมชน จำนวน 23 คน 3) กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน ผู้นำชุมชน/ กรรมการชุมชน จำนวน 15 คน และ 4 ) กลุ่มบุคลากรจากหน่วยงานภาครัฐ จำนวน 14 คน เก็บรวบรวมข้อมูลโดยการสังเกตแบบมีส่วนร่วม สัมภาษณ์เจาะลึกและสนทนากลุ่ม วิเคราะห์ข้อมูลโดยวิเคราะห์เนื้อหา
ผลการศึกษามี 5 ประเด็นคือ 1. ความหมายของผู้ป่วยจิตเภทตามมุมของชุมชนหมายถึงคือ คนเครียด โรคที่เกี่ยวกับสมอง คนบ้า คนด้อยโอกาส ถูกไสยศาสตร์ และผิดหวังจากการปฏิบัติธรรม 2. วิถีชีวิตของผู้ป่วยจิตเภทมี วิถีของผู้พึ่งพา วิถีผู้อยู่พียงลำพัง วิถีผู้ขาดสิทธิและโอกาส และวิถีของคนยากจน 3. ปัญหาและความต้องการการดูแลของผู้ป่วยจิตเภท 4. รูปธรรมการดูแลของชุมชน สำหรับผู้ป่วยจิตเภทที่ครอบคลุมมิติด้านสุขภาพและมิติทางสังคม ได้แก่ 1) การช่วยเหลือดูแล 2) การจัดบริการเพื่อให้การดูแล 3) การเสริมสร้างความ 4) การพัฒนาศักยภาพ และ 5) การจัดสวัสดิการและการสนับสนุนบริการอื่นๆ และ 5. ปัจจัยเงื่อนไขในการดูแลผู้ป่วยจิตเภทโดยชุมชน
องค์กรในชุมชนที่มีบทบาทร่วมกันในการดูแลผู้ป่วยจิตเภท 4 องค์กรหลัก ได้แก่ ภาคประชาชน กำนัน/ผู้ใหญ่บ้าน องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นและหน่วยงานภาครัฐ จากสถานการณ์ดังกล่าวแสดงให้เห็นถึงการพัฒนาระบบการดูแลผู้ป่วยจิตเภทโดยชุมชน 5 ส่วนได้แก่ 1) หลักการของระบบการดูแลของชุมชน 2) การศึกษาและนำใช้ข้อมูลเป็นฐาน 3) การทำงานร่วมกันของ 4 องค์กรหลัก 4) กระบวนการพัฒนา และ 5) การใช้กลไกชุมชน จากผลการวิจัยครั้งนี้จะเห็นได้ว่ามีการพัฒนาศักยภาพ และการเสริมสร้างความเข้มแข็งของชุมชนในการดูแลผู้ป่วยจิตเภท เพื่อนำสู่กระบวนการการพัฒนาระบบการดูแลผู้ป่วยจิตเภทร่วมกับองค์กรชุมชนการปฏิบัติการพยาบาลที่ครอบคลุมมิติสุขภาพและมิติทางสังคม
