แนวทางส่งเสริมกตัญญูกตเวทีในสังคมไทย

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์ คือ 1) เพื่อศึกษาสถานการณ์เกี่ยวกับกตัญญูกตเวทีในสังคมไทย 2) เพื่อศึกษากตัญญูกตเวทีตามหลักการของพระพุทธศาสนา และ 3) เพื่อศึกษาแนวทางส่งเสริมกตัญญูกตเวทีในสังคมไทย งานวิจัยนี้เป็นงานวิจัยเชิงเอกสาร ผลการวิจัย พบว่า1) สังคมไทยให้ความสำคัญกับความกตัญญูกตเวที เมื่อบุคคลได้รับความช่วยเหลือจากใครแล้วควรสำนึกในบุญคุณหาทางตอบแทน บุคคลที่ได้รับความช่วยเหลือแล้วไม่ตอบแทน หรือทำให้คนที่เคยช่วยเหลือเดือดร้อนจะถูกสังคมตำหนิว่า เป็นคนอกตัญญู ปัจจุบันทั้งในสังคมพระสงฆ์และคฤหัสถ์ กำลังประสบกับสถานการณ์ขาดความกตัญญูกตเวที เนื่องจากปัจจุบันเป็นสังคมอุตสาหกรรม ต้องรีบเร่งทำงานจึงขาดความอบอุ่น ขาดความสัมพันธ์ที่ดีต่อกัน เป็นเหตุนำไปสู่ความรุนแรงทั้งภายในครอบครัวและสังคม

2) พระพุทธเจ้าสอนหลักธรรมเกี่ยวกับกตัญญูกตเวที แก่สาวกของพระองค์ทั้งที่เป็นบรรพชิตและคฤหัสถ์ เพื่อให้มีชีวิตอยู่ได้ตามฐานะของตน มีโอกาสศึกษาปฏิบัติธรรม และสอนให้ตระหนักรู้  ในการตอบแทนบุญคุณผู้ให้ความช่วยเหลือด้วย พระสงฆ์ให้ปฏิบัติตามหลัก อนาคาริยวินัย คฤหัสถ์ให้ปฏิบัติตามหลักธรรมหลายข้อ เช่น บุคคลหาได้ยาก 2, พรหมวิหารธรรม 4, ฆราวาสธรรม 4, สังคหวัตถุ 4, อุบาสกธรรม 5, คารวะ 6 และ ทิศ 6

3) แนวทางส่งเสริมกตัญญูกตเวที ในสังคมไทย 2 ประการคือ 1) สังคมสงฆ์: ส่งเสริมให้พระภิกษุสามเณรได้พักในสำนักอุปัชฌาย์ เพื่อได้กระทำวัตรต่อกัน เรียนพระธรรมวินัยในสำนักของอาจารย์ (2) สังคมคฤหัสถ์: ส่งเสริมให้มีความกตัญญูกตเวที โดยสร้างจิตสำนึกแก่สมาชิกส่วนต่างๆ ของสังคมให้ตั้งอยู่ในหลักกตัญญูกตเวที เมื่อทำได้อย่างนี้คนในสังคมก็จะเป็นสังคมที่มีความสามัคคี ให้ความช่วยเหลือกันทั้งในยามปกติและยามเกิดปัญหาก็จะสามารถผ่านสถานการณ์นี้ไปได้