วัดมอญจังหวัดราชบุรี : การจัดภูมิทัศน์ และความหมายของอัตลักษณ์ชุมชน

Abstract

บทความนี้อธิบายถึงชาวมอญราชบุรีที่อพยพเข้าสู่ประเทศไทยมาตั้งถิ่นฐานบริเวณสองฝั่งแม่น้ำแม่กลองในเขตอำเภอโพธารามและอำเภอบ้านโป่ง เมื่อชุมชน มอญขยายตัวขึ้นได้ร่วมกันสร้างวัดประจำชุมชนเพื่อเป็นศูนย์รวมจิตใจของสมาชิกในชุมชน วัดหลายแห่งเป็นที่รวมองค์ความรู้ทั้งทางประวัติศาสตร์และศิลปวัฒนธรรมอันทรงคุณค่าของชาวมอญ เช่น วัดคงคาราม อำเภอโพธาราม วัดม่วง อำเภอบ้านโป่ง เป็นต้น องค์ประกอบของภูมิทัศน์ภายในวัด ทั้งองค์ประกอบที่เป็นรูปธรรมคือการใช้ที่ดินของวัด แบ่งเป็นเขตพุทธาวาสสำหรับพระสงฆ์ประกอบพิธีกรรมทางศาสนาและเขตสังฆาวาสสำหรับภิกษุสามเณรอยู่อาศัย และองค์ประกอบที่เป็นนามธรรมคือความหมายในการใช้พื้นที่ภายในวัดสะท้อนความเชื่อประเพณี พิธีกรรม วิถีชีวิตของชาวมอญ สามารถร่วมกันอธิบายอัตลักษณ์ของชนชาติมอญ ซึ่งมีอัตลักษณ์สำคัญคือ วิถีชีวิตที่อิงอยู่กับพุทธศาสนา การนับถือผีมอญ การแต่งกาย อาหาร สัญลักษณ์ต่าง ๆ เช่น หงส์สัตว์สัญลักษณ์ของมอญ เจดีย์มอญ เป็นต้น วัดมอญจึงเป็นพื้นที่แสดง อัตลักษณ์ของชุมชนมอญ เป็นศูนย์กลางเผยแพร่อัตลักษณ์ชาวมอญ และเป็นสถานที่สำคัญในการดำรงคุณค่าอัตลักษณ์ชุมชนมอญให้อนุชนรุ่นหลังได้ภาคภูมิใจ ได้เรียนรู้ และสืบทอดต่อไปMon Temples in Ratchaburi Province : Landscape Designs and Definitions of Community Identity

This article aims to describe Mon people in Ratchaburi Province. Who migrated to Thailand and settled down on both sides of Maeklong River, Photharam District and Bangphong District of Ratchaburi Province. When the Mon people expanded their communities, temples were constructed to symbolize the heart and spiritual symbol of the community. There are numerous temples which collect Mon’s historical and cultural knowledge. These temples are; such as Khongkharam Temple of Photharam District and Muang Temple of Bangphong District. The temple can be functionally divided into 2 main parts; the concrete and the abstract. The concrete ones are also devided into two sections : the living quarter and the buildings where religious ceremonies are performed. The abstract one refers the performance according to the beliefs, tradition, ritual and way of life of the Mon people. Both concrete and abstract categorized describe the important identity of Mon; the way of life which they believe in Buddhism, the spirit, the way they dress, food they eat, the “hamsa” mythical swan and Mon styled-pagodas, etc. Mon temples are the area where Mon community identity can be witnessed and propagated. Moreover; the temples are also the place where value of community identity in favor of descendants’ pride as a knowledge source is maintained and to be carried on.