ความหลากชนิดและการกระจายของหอยน้ำจืดในแม่น้ำป่าสัก จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
Article Sidebar
Published:
Feb 20, 2018
Keywords:
freshwater molluscs species diversity Pasak river Ayutthaya province
Main Article Content
Abstract
Abstract
The species diversity and distribution of freshwater molluscs in the Pasak river, Ayutthaya province were investigated from 10 sampling stations in May and December, 2011 representing wet and dry seasons respectively. There were 8 families, 10 genera and 12 species of molluscs including 5 families and 8 species of gastropods, and 3 families and 4 species of bivalves. The gastropod, Mekongia swainsoni braueri was the most abundant and widely distributed in the river. The abundance of molluscs between the stations ranged from 8 to 373 inds m-2, and the average abundance value was calculated as 109±131.87 inds m-2. The abundance of molluscs in rainy season (149±169.56 inds m-2) was higher than that in dry season (69±66.51 inds m-2). The abundance of molluscs was significantly correlated (p < 0.05) with total organic content, silt-clay fraction of sediment, dissolved oxygen, water pH and water temperature. The study concluded that the diversity and distribution of freshwater molluscs can be used to indicate the environmental quality of the Pasak river, Ayutthaya province.
Keywords: freshwater molluscs; species diversity; Pasak river; Ayutthaya province
Article Details
Section
Biological Sciences
References
[1] อรรถพล โลกิตสถาพร และจุฑาทิพย์ โลกิตสถาพร, 2545, ความชุกชุม ความหลากหลายของสัตว์หน้าดินในแม่น้ำเจ้าพระยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา, เอกสารวิชาการ ฉบับที่ 23/2554, ศูนย์พัฒนาประมงน้ำจืดพระนครศรีอยุธยา กองประมงน้ำจืด กรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ์, 57 น.
[2] สุชาติ ผึ่งฉิมพลี, 2550, ชนิด และการแพร่ กระจายของหอยน้ำจืดในแม่น้ำป่าสักตอนล่าง, เอกสารวิชาการฉบับที่ 32/2550, ศูนย์วิจัยและพัฒนาประมงน้ำจืดปทุมธานี สำนักวิจัยและพัฒนาประมงน้ำจืด กรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ์, 55 น.
[3] สุชาติ ผึ่งฉิมพลี และประสิทธิ นิยมไทย, 2555, ความหลากหลาย ปริมาณ และการแพร่กระจายของหอยน้ำจืดในแม่น้ำบางปะกงและแม่น้ำปราจีนบุรี, เอกสารวิชาการฉบับที่ 6/2555, ศูนย์วิจัยและพัฒนาประมงน้ำจืดสระบุรี สำนักวิจัยและพัฒนาประมงน้ำจืด กรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ์, 85 น.
[4] สุชาติ ผึ่งฉิมพลี และฉวีวรรณ สุขมงคลรัตน์, 2556, ความชุกชุม และความหลากหลายของสัตว์หน้าดินในแม่น้ำป่าสักตอนล่าง, เอกสารวิชาการฉบับที่ 6/2556, ศูนย์พัฒนาประมงน้ำจืดสระบุรี สำนักวิจัยและพัฒนาประมงน้ำจืด กรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ์, 70 น.
[5] Kittivorachate, R. and Yangyuen, C., 2004, Molluscs in the Ubolratana Reservoir, Khon Kaen, Kasetsart J. (Nat. Sci.) 38: 131-139.
[6] อรภา นาคจินดา, มณฑิรา เปี่ยมทิพย์มนัส, จุฑามาศ จิวาลักษณ์, วิสาขา ปุณยกนก และ จินตนา โตธนะโภคา, 2548, การใช้ประโยชน์จากหอยน้ำจืดในประเทศไทย, กรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ์, กรุงเทพฯ, 155 น.
[7] Elder, J.F. and Collins, J.J., 1991, Freshwater molluscs as indicators of bioavailability and toxicity of metals in surface-water systems, Rev. Environ. Contam. Toxicol. 122: 37-79.
[8] Gautam, B., Maskey (Byanju), R., Sapkota, R.P. and Dangol, D.R., 2014, Aquatic Macro-invertebrates as Bio-indicators: An Approach for Wetland Water Quality Assessment of Rampur Ghol, Chitwan, Nepal, J. Instit. Sci. Technol. 19(2): 58-64.
[9] Oehlmann, J. and Schulte-Oehlmann, U., 2003, Molluscs as bioindicators, pp. 577-635, In Markert, B.A., Breure, A.M., Zechmeister, H.G. (Eds.), Trace Metals and other Contaminants in the Environment, Volume 6: Bioindicators and Biomonitors-Principles, Concepts and Applications, Elsevier Science, Amsterdam, Lausanne, New York.
[10] Oloyedea, O.O., Otarighob, B. and Morenikejid, O., 2017. Diversity, distribution and abundance of freshwater snails in Eleyele dam, Ibadan, south-west Nigeria, Zool. Ecol. 27: 35-43.
[11] Bogan, A.E., 1993, Freshwater bivalve extinctions (Mollusca: Unionoida): A search for causes, Amer. Zool. 33: 599-609.
[12] Ricciaedi, A., Neves, R.J. and Rasmussen, J.P., 1998, Impending extinctions of North American freshwater mussels (Unionoida) following the zebra mussel (Dreissena polymorpha) invasion, J. Animal Ecol. 67: 613-619.
[13] Ricciaedi, A. and Rasmussen, J.P., 1999, Extinctions rates of North American freshwater fauna, Conserv. Biol. 13: 1220-1222.
[14] ฐิติมา จิโนวัฒน์ และณัฐกิตทิ์ โตอ่อน, 2550, การติดตามและประเมินคุณภาพสิ่งแวดล้อมในแม่น้ำป่าสัก จังหวัดพระนครศรีอยุธยา, รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์, คณะเทคโนโลยีการเกษตรและอุตสาหกรรมเกษตร มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลสุวรรณภูมิ หันตรา, พระนครศรีอยุธยา.
[15] จุฑามาศ จิวาลักษณ์, พิชิต พรหมประศรี และอรภา นาคจินดา, 2550, หอยกาบน้ำจืดของไทย, กลุ่มงานวิจัยความหลากลายทางชีวภาพสัตว์น้ำจืด สถาบันวิจัยและพัฒนาทรัพยากรประมงน้ำจืด สำนักวิจัยและพัฒนาประมงน้ำจืดกรมประมง, กรุงเทพฯ, 50 น.
[16] จุฑามาศ จิวาลักษณ์, มณฑิรา เปี่ยมทิพย์มนัส และอรภา นาคจินดา, 2550, หอยกาบน้ำจืดเศรษฐกิจของไทย, เอกสารวิชาการฉบับที่ 8/2550, สถาบันวิจัยและพัฒนาทรัพยากรประมงน้ำจืด กรมประมง, กรุงเทพฯ, 123 น.
[17] Brandt, R.A.M., 1974, The non-marine aquatic Mollusca of Thailand, Archiv für Molluskenkunde, 105: 1-423.
[18] Upatham, E.S., Sornmani, S., Kittikoon, V., Lohachit, C. and Burch, J.B., 1983, Identification key for fresh- and brackish-water snails of Thailand, Malacol. Rev. 16: 107-32.
[19] Buchanan, J.B., 1971, Sediment Analysis, pp. 32-52, In Holme, N.A., McIntyre, A.D. (Eds.), Methods for the Study of Marine Benthos, Blackwell Science, Oxford.
[20] Clarke, K.R. and Warwick, R.M., 1994, Change in Marine Communities: An Approach to Statistical Analysis and Interpretation, Plymouth, Plymouth Marine Laboratory, Primer-E, Ltd., United Kingdom.
[21] Ludwig, A.J. and Reynolds, J.F., 1986, Statistical Ecology: A Primer on Methods and Computing, John Wiley and Sons Inc., New York.
[22] ทิพย์นันท์ งามประหยัด, 2542, ความชุกชุม ความหลากหลายของสัตว์หน้าดินและคุณภาพน้ำในแม่น้ำเจ้าพระยา, วิทยานิพนธ์ปริญญาโท, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, กรุงเทพฯ, 121 น.
[23] บังอร แถวโนนงิ้ว, 2539, คุณภาพน้ำ ชนิด และปริมาณของสัตว์หน้าดินในแม่น้ำแม่กลอง, วิทยานิพนธ์ปริญญาโท, มหาวิทยาลัยเกษตร ศาสตร์, กรุงเทพฯ, 142 น.
[24] วฤชา กาญจนอักษร และศรัณย เพ็ชรพิรุณ, 2549, สัตว์หน้าดินขนาดใหญ่บริเวณแม่น้ำเจ้าพระยาตอนล่าง, น. 44-51, ใน การประชุมทางวิชาการของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ครั้งที่ 44 : สาขาประมง, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, กรุงเทพฯ.
[25] กรมควบคุมมลพิษ, 2558, รายงานสถานการณ์มลพิษของประเทศไทย พ.ศ. 2557, กรมควบคุมมลพิษ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม, กรุงเทพฯ, 190 น.
[26] Pir, Z., Tali, I., Mudgal, L.K. and Seddique, A., 2010, Distribution of Molluscans in Narmada River, India. J. Chem. Biol. Phys. Sci. 2: 1407-1412.
[27] Wijeyaratne, W.M.D.N. and Bellanthudawa, B.K.A., 2017, Assessment of suitability of macrobenthic mollusc diversity to monitor water quality and shallow sediment quality in a tropical rehabilitated and non-rehabilitated wetland system, Int. J. Aquat. Biol. 5(2): 95-107.
[28] Martins, R.T., Stephan, N.N.C. and Alves, R.G., 2008, Tubificidae (Annelida: Oligo-chaeta) as an indicator of water quality in an urban stream in Southeast Brazil, Acta Limnol. Bras. 20: 221-226.
[2] สุชาติ ผึ่งฉิมพลี, 2550, ชนิด และการแพร่ กระจายของหอยน้ำจืดในแม่น้ำป่าสักตอนล่าง, เอกสารวิชาการฉบับที่ 32/2550, ศูนย์วิจัยและพัฒนาประมงน้ำจืดปทุมธานี สำนักวิจัยและพัฒนาประมงน้ำจืด กรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ์, 55 น.
[3] สุชาติ ผึ่งฉิมพลี และประสิทธิ นิยมไทย, 2555, ความหลากหลาย ปริมาณ และการแพร่กระจายของหอยน้ำจืดในแม่น้ำบางปะกงและแม่น้ำปราจีนบุรี, เอกสารวิชาการฉบับที่ 6/2555, ศูนย์วิจัยและพัฒนาประมงน้ำจืดสระบุรี สำนักวิจัยและพัฒนาประมงน้ำจืด กรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ์, 85 น.
[4] สุชาติ ผึ่งฉิมพลี และฉวีวรรณ สุขมงคลรัตน์, 2556, ความชุกชุม และความหลากหลายของสัตว์หน้าดินในแม่น้ำป่าสักตอนล่าง, เอกสารวิชาการฉบับที่ 6/2556, ศูนย์พัฒนาประมงน้ำจืดสระบุรี สำนักวิจัยและพัฒนาประมงน้ำจืด กรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ์, 70 น.
[5] Kittivorachate, R. and Yangyuen, C., 2004, Molluscs in the Ubolratana Reservoir, Khon Kaen, Kasetsart J. (Nat. Sci.) 38: 131-139.
[6] อรภา นาคจินดา, มณฑิรา เปี่ยมทิพย์มนัส, จุฑามาศ จิวาลักษณ์, วิสาขา ปุณยกนก และ จินตนา โตธนะโภคา, 2548, การใช้ประโยชน์จากหอยน้ำจืดในประเทศไทย, กรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ์, กรุงเทพฯ, 155 น.
[7] Elder, J.F. and Collins, J.J., 1991, Freshwater molluscs as indicators of bioavailability and toxicity of metals in surface-water systems, Rev. Environ. Contam. Toxicol. 122: 37-79.
[8] Gautam, B., Maskey (Byanju), R., Sapkota, R.P. and Dangol, D.R., 2014, Aquatic Macro-invertebrates as Bio-indicators: An Approach for Wetland Water Quality Assessment of Rampur Ghol, Chitwan, Nepal, J. Instit. Sci. Technol. 19(2): 58-64.
[9] Oehlmann, J. and Schulte-Oehlmann, U., 2003, Molluscs as bioindicators, pp. 577-635, In Markert, B.A., Breure, A.M., Zechmeister, H.G. (Eds.), Trace Metals and other Contaminants in the Environment, Volume 6: Bioindicators and Biomonitors-Principles, Concepts and Applications, Elsevier Science, Amsterdam, Lausanne, New York.
[10] Oloyedea, O.O., Otarighob, B. and Morenikejid, O., 2017. Diversity, distribution and abundance of freshwater snails in Eleyele dam, Ibadan, south-west Nigeria, Zool. Ecol. 27: 35-43.
[11] Bogan, A.E., 1993, Freshwater bivalve extinctions (Mollusca: Unionoida): A search for causes, Amer. Zool. 33: 599-609.
[12] Ricciaedi, A., Neves, R.J. and Rasmussen, J.P., 1998, Impending extinctions of North American freshwater mussels (Unionoida) following the zebra mussel (Dreissena polymorpha) invasion, J. Animal Ecol. 67: 613-619.
[13] Ricciaedi, A. and Rasmussen, J.P., 1999, Extinctions rates of North American freshwater fauna, Conserv. Biol. 13: 1220-1222.
[14] ฐิติมา จิโนวัฒน์ และณัฐกิตทิ์ โตอ่อน, 2550, การติดตามและประเมินคุณภาพสิ่งแวดล้อมในแม่น้ำป่าสัก จังหวัดพระนครศรีอยุธยา, รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์, คณะเทคโนโลยีการเกษตรและอุตสาหกรรมเกษตร มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลสุวรรณภูมิ หันตรา, พระนครศรีอยุธยา.
[15] จุฑามาศ จิวาลักษณ์, พิชิต พรหมประศรี และอรภา นาคจินดา, 2550, หอยกาบน้ำจืดของไทย, กลุ่มงานวิจัยความหลากลายทางชีวภาพสัตว์น้ำจืด สถาบันวิจัยและพัฒนาทรัพยากรประมงน้ำจืด สำนักวิจัยและพัฒนาประมงน้ำจืดกรมประมง, กรุงเทพฯ, 50 น.
[16] จุฑามาศ จิวาลักษณ์, มณฑิรา เปี่ยมทิพย์มนัส และอรภา นาคจินดา, 2550, หอยกาบน้ำจืดเศรษฐกิจของไทย, เอกสารวิชาการฉบับที่ 8/2550, สถาบันวิจัยและพัฒนาทรัพยากรประมงน้ำจืด กรมประมง, กรุงเทพฯ, 123 น.
[17] Brandt, R.A.M., 1974, The non-marine aquatic Mollusca of Thailand, Archiv für Molluskenkunde, 105: 1-423.
[18] Upatham, E.S., Sornmani, S., Kittikoon, V., Lohachit, C. and Burch, J.B., 1983, Identification key for fresh- and brackish-water snails of Thailand, Malacol. Rev. 16: 107-32.
[19] Buchanan, J.B., 1971, Sediment Analysis, pp. 32-52, In Holme, N.A., McIntyre, A.D. (Eds.), Methods for the Study of Marine Benthos, Blackwell Science, Oxford.
[20] Clarke, K.R. and Warwick, R.M., 1994, Change in Marine Communities: An Approach to Statistical Analysis and Interpretation, Plymouth, Plymouth Marine Laboratory, Primer-E, Ltd., United Kingdom.
[21] Ludwig, A.J. and Reynolds, J.F., 1986, Statistical Ecology: A Primer on Methods and Computing, John Wiley and Sons Inc., New York.
[22] ทิพย์นันท์ งามประหยัด, 2542, ความชุกชุม ความหลากหลายของสัตว์หน้าดินและคุณภาพน้ำในแม่น้ำเจ้าพระยา, วิทยานิพนธ์ปริญญาโท, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, กรุงเทพฯ, 121 น.
[23] บังอร แถวโนนงิ้ว, 2539, คุณภาพน้ำ ชนิด และปริมาณของสัตว์หน้าดินในแม่น้ำแม่กลอง, วิทยานิพนธ์ปริญญาโท, มหาวิทยาลัยเกษตร ศาสตร์, กรุงเทพฯ, 142 น.
[24] วฤชา กาญจนอักษร และศรัณย เพ็ชรพิรุณ, 2549, สัตว์หน้าดินขนาดใหญ่บริเวณแม่น้ำเจ้าพระยาตอนล่าง, น. 44-51, ใน การประชุมทางวิชาการของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ครั้งที่ 44 : สาขาประมง, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, กรุงเทพฯ.
[25] กรมควบคุมมลพิษ, 2558, รายงานสถานการณ์มลพิษของประเทศไทย พ.ศ. 2557, กรมควบคุมมลพิษ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม, กรุงเทพฯ, 190 น.
[26] Pir, Z., Tali, I., Mudgal, L.K. and Seddique, A., 2010, Distribution of Molluscans in Narmada River, India. J. Chem. Biol. Phys. Sci. 2: 1407-1412.
[27] Wijeyaratne, W.M.D.N. and Bellanthudawa, B.K.A., 2017, Assessment of suitability of macrobenthic mollusc diversity to monitor water quality and shallow sediment quality in a tropical rehabilitated and non-rehabilitated wetland system, Int. J. Aquat. Biol. 5(2): 95-107.
[28] Martins, R.T., Stephan, N.N.C. and Alves, R.G., 2008, Tubificidae (Annelida: Oligo-chaeta) as an indicator of water quality in an urban stream in Southeast Brazil, Acta Limnol. Bras. 20: 221-226.